Ciel Grommen & Maximiliaan Royakkers / Le Paysage Ménagé

12.09.20
—07.11.20

Kunnen we architectuur ontwikkelen die ruimte bewoont, in plaats van ze simpelweg te bezetten? Hoe zet je een spreekwoordelijke voet in het landschap zonder het landschap te vertrappelen? En wat als het reeds vertrappeld is?

Dit zijn slechts enkele van de vele vragen die ons sinds een jaar bezig houden. CIAP bevindt zich namelijk op het kruispunt van meerdere transities; tussen institutionele modellen, infrastructuren en locaties. In de zoektocht naar gepaste antwoorden en naar een manier om CIAP — letterlijk en figuurlijk — een nieuwe thuis te geven, nodigde CIAP Ciel Grommen en Maximiliaan Royakkers uit. Dit duo van kunstenaars-architecten ontwikkelen een site-specifieke praktijk die vertrekt van de transitie van de organisatie en het omliggende postindustriële landschap. 

In de zomer van 2019 startten Grommen en Royakkers met een uitgebreid veldwerk op de C-mine site in Winterslag (Genk), waarbij ze de polyfone ritmes van het landschap in kaart brengen om zo interacties tussen het kunstencentrum en het landschap te bedenken. Om de complexiteit van deze omgeving zo goed mogelijk te begrijpen, laat het duo zich bijstaan door verschillende individuen nauw verbonden met deze plek: een herder die er zijn schapen laat grazen; vrachtwagenchauffeurs die de ruimte gebruiken als een tijdelijke rustplek tussen vertrek en aankomst, maar ook botanisten en geologen die wetenschappelijk onderzoek verrichten naar de lokale variëteiten boven én onder de grond. Deze gesprekken brengen een spectrum van ondergewaardeerde praktijken en soorten aan het licht dat het duo inspireert tot een cyclus van ruimtelijke interventies die deze miskende kwaliteiten van het landschap centraal stelt en daarbij rekening houdt met wat er reeds lokaal voorhanden is. 

De titel van het project, Le Paysage Ménagé (letterlijk vertaald als het huisgehouden landschap), is een woordspeling op een Franse uitdrukking Un Paysage Aménagé (het geconstrueerde landschap). Door het weglaten van het voorvoegsel ‘-a’ wordt de nadruk verlegd van het kunstmatig aanleggen van een landschap naar het bewonen ervan en bijgevolg het zorgen ervoor.
Le Paysage Ménagé bestaat uit het ontwerp en de realisatie van twee complementaire, fysieke structuren. Deze structuren hebben een dubbele doelmatigheid; ze markeren de aanwezigheid van CIAP als organisatie op de site en tegelijkertijd creëren ze een draaischijf om te experimenteren met allianties tussen de verschillende actoren (organisaties, kunstenaars, bewoners, dieren, planten), regio’s (bestaande openbare gebouwen, mijnterrils, lege kavels) en functies (residentieel, educatief, cultureel en commercieel). 

De eerste ruimtelijke interventie wordt met het grote publiek gedeeld in september 2020 en neemt de vorm aan van een keramische bakoven. De oven is opgebouwd volgens het energetisch concept van de batch rocket stove; een vernaculaire en ecologische houtoven waarin temperaturen kunnen gegenereerd worden die voldoende hoog zijn om keramiek te bakken, of zoals historisch ook op de site gebeurde, bakstenen te produceren. Winterslag was namelijk de enige mijnsite in Genk die de overblijfselen van het extractieproces transformeerde in bouwmateriaal. Door de aanwezigheid van een steenbakkerij in de marge van de mijn transformeerde Winterslag van een plek beperkt tot extractie, naar een plek van productie van duurzame materialen. Tot op de dag van vandaag bestaan er nog honderden huizen — voornamelijk in de omliggende tuinwijken — uit deze karakteristieke zwartgeblakerde bakstenen, bekend als de ‘Winterslagse Duivels’. 

Met deze geactualiseerde Winterslagse Duivels, zullen Grommen en Royakkers laag per laag hun verwarmde ontmoetingsplek bouwen. Het wordt een plek waar Genkenaren kunnen koken, waar het duo zelf een reeks activiteiten uitrolt, of, in de winter, waar kleine dieren beschutting vinden tegen de barre koude. Le Paysage Ménagé markeert het begin van het nieuwe huis voor CIAP (en later ook FLACC) op C-mine.  

Bio:

Ciel Grommen (°1989, Sint-Truiden) en Maximiliaan Royakkers (°1988, Hasselt) zijn een duo van kunstenaars-architecten, wie door hun werk gesitueerd op de drempel van artistiek onderzoek, onderwijs en ruimtelijke ontwerp, bestaande sociale, politieke en ecologische dynamieken bevragen. Grommen en Royakkers nemen vaak complexe sociale contexten en verstoorde landschappen als uitgangspunten voor hun projecten. Als ruimtelijk ontwerpers willen ze nieuwe verhalen verweven in bestaande contexten. Door uitgebreid veldwerk, ruimtelijke interventies en symbolische activiteiten, testen ze alternatieve manieren van in-de-ruimte-zijn. 

Ciel Grommen volgde haar opleiding architectuur aan de KU Leuven (2012) op met een Master in hedendaagse kunst aan het HEAD in Genève (2015). Haar werken zijn internationaal tentoongesteld, onder meer in Artsonje Art Center, Seoul; Live In Your Head Gallery, Genève; en Z33 in Hasselt. Maar nog vaker verschenen ze in de niet-institutionele context, zoals Petit Chateau, het asielcentrum in Brussel, de brievenbus van haar buurman of de Aldi parkeerplaats in Borgloon. Maximiliaan Royakkers studeerde ook architectuur aan de KU Leuven (2012) en behaalde een master aan de Studio for Immediate Spaces van het Sandberg Institute in Amsterdam (2014). Zijn werk omvat projecten van ontwerp, artistiek onderzoek en onderwijs experimenten. Hij draagt ​​regelmatig bij aan tijdschriften en editoriale projecten. Zijn werken werden al gepresenteerd bij Bureau Europa en  Jan Van Eyck Academie, Maastricht; De Singel, Antwerpen; Bozar, Brussel; Z33, Hasselt; en Stroom, Den Haag.

Het project is gerealiseerd in coproductie met FLACC — werkplaats voor beeldende kunstenaars. Met steun van de Vlaamse Gemeenschap, de Stad Genk en de CIAP-leden.